Xử lý cây thủy sinh trước khi trồng là một trong những bước quan trọng nhất mà người chơi cá cảnh và thủy sinh cần thực hiện để đảm bảo hệ sinh thái bể cá khỏe mạnh. Thủy Sinh Việt sẽ chia sẻ với bạn những kinh nghiệm quý báu về quá trình chuẩn bị cây thủy sinh một cách an toàn và hiệu quả.
1. Tại sao cần xử lý cây thủy sinh trước khi trồng?
Việc cách ly và xử lý cây thủy sinh trước khi trồng là một quy trình thiết yếu trong việc duy trì sự cân bằng sinh thái của bể cá. Đây là kiến thức cơ bản mà mọi người chơi cá cảnh và thủy sinh cần nắm vững, tương tự như việc cách ly cá mới hay san hô trước khi thả vào bể chính.
Tuy nhiên, nhiều người chơi thường bỏ qua bước quan trọng này đối với cây thủy sinh. Đối với những người chơi chuyên nghiệp, việc cách ly toàn bộ sinh vật mới – bao gồm cả thực vật thủy sinh – là điều bắt buộc để đảm bảo quá trình thích nghi an toàn và ngăn ngừa những rủi ro có thể phá hủy hệ sinh thái đã ổn định.
Mỗi cây thủy sinh mới đều tiềm ẩn nguy cơ mang theo các sinh vật không mong muốn hoặc tác nhân gây bệnh vào môi trường bể cá. Mặc dù xác suất này không cao, nhưng hậu quả có thể rất nghiêm trọng đối với toàn bộ hệ sinh thái trong bể. Việc áp dụng quy trình kiểm dịch chuẩn mực cho mỗi lần bổ sung cây mới sẽ giúp giảm thiểu đáng kể những rủi ro này.
Khoảng thời gian cách ly cũng là cơ hội tuyệt vời để bạn chăm sóc đặc biệt cho những “cư dân” mới. Đây là lúc để kiểm tra xử lý cây thủy sinh trước khi trồng kỹ lưỡng, tìm kiếm ốc sên, trứng ốc và các loài động vật không xương sống khác. Đồng thời, bạn cần loại bỏ những chiếc lá bị gãy và thân cây hư hỏng do quá trình vận chuyển, vì chúng có thể trở thành ổ nhiễm khuẩn và thối rữa.
Cây thủy sinh tươi xanh được trồng trong bể cá
2. Hướng dẫn cách xử lý cây thủy sinh trước khi trồng
Quy trình xử lý cây thủy sinh trước khi trồng bao gồm nhiều bước quan trọng, từ làm sạch bề mặt đến loại bỏ các yếu tố có hại. Mỗi bước đều có vai trò riêng biệt trong việc đảm bảo sức khỏe cho cây và toàn bộ hệ sinh thái bể cá.
2.1. Làm sạch cây thủy sinh
Cây thủy sinh mà bạn mua về, dù qua đường online hay trực tiếp tại cửa hàng, thường được bao gói trong cốc nhựa có lót bông. Riêng với cây cắt cắm, chúng sẽ được trồng sẵn trong cốc cát. Trong các trường hợp cần tách cây khỏi vỏ bọc nhựa, bạn nên thực hiện xử lý cây thủy sinh trước khi trồng một cách cẩn thận.
Đầu tiên, hãy nhẹ nhàng lấy cây ra khỏi bao bì mà không làm tổn thương hệ thống rễ. Đối với cây được trồng trong cốc cát, bạn cần rửa sạch phần cát bám trên rễ bằng dòng nước nhẹ. Quá trình này giúp loại bỏ các tạp chất và chuẩn bị cho các bước xử lý tiếp theo.
Sau khi tách cây khỏi bao bì, hãy quan sát kỹ tổng thể cây để đánh giá tình trạng sức khỏe. Kiểm tra xem có những phần nào bị hư hỏng hay không bình thường không. Đây là bước quan trọng để quyết định phương pháp xử lý phù hợp cho từng cây cụ thể.
Cây thủy sinh được lấy ra khỏi cốc nhựa và làm sạch bằng nước
2.2. Loại bỏ các ký sinh trùng gây hại
Đối với người chơi cá cảnh, việc đầu tiên và quan trọng nhất là rửa sạch từng cây bằng nước trong khi vừa nhận về. Thông thường, quá trình rửa ban đầu này sẽ loại bỏ được phần lớn các sinh vật ký sinh thông dụng. Sau bước rửa sơ bộ, bạn cần kiểm tra tỉ mỉ để phát hiện những loại ký sinh bám chặt hơn, đặc biệt chú ý đến phần dưới lá và bên trong cấu trúc rễ (nhất là với cây nổi).
Một số loại ký sinh thủy sinh thường gặp trong quá trình xử lý cây thủy sinh trước khi trồng gồm có: ốc sên, trứng ốc sên, côn trùng nhỏ, tảo có hại…
- Ốc sên: Phần lớn người chơi cá cảnh nước ngọt đều đã từng trải qua việc ốc sên xuất hiện bất ngờ ít nhất một lần trong quá trình chơi, bởi ốc sên được xem là một trong những loài ký sinh phổ biến và “lão luyện” nhất. Mặc dù ốc sên thường vô hại và có thể mang lại một số lợi ích, chúng vẫn bị coi là loài gây phiền toái do khả năng sinh sản mạnh mẽ. Trong điều kiện thuận lợi, số lượng ốc sên có thể tăng đột biến đến mức không kiểm soát được. Để tránh sự xâm nhập không mong muốn, hãy nhớ rửa kỹ cây mới để đánh bay mọi cá thể ký sinh tiềm tàng. Tiếp tục theo dõi cây trong thời gian cách ly và loại bỏ bằng tay bất cứ con ốc sên nào còn bám trên cây.
- Trứng ốc sên: Trái lại với dạng trưởng thành, trứng ốc sên rất khó phát hiện do kích thước nhỏ bé và thường trong suốt. Nhiều loài còn tạo ra lớp gel nhầy để bảo vệ trứng. Ốc sên thường đẻ trứng theo từng cụm, chủ yếu ở mặt dưới lá hoặc trên thân cây. Hãy loại bỏ bằng tay bất kỳ trứng ốc sên nào bạn phát hiện bằng móng tay.
- Động vật không xương sống ký sinh hoặc ăn thịt: Mặc dù không thường xuyên, bạn có thể gặp phải ấu trùng chuồn chuồn hoặc chuồn chuồn kim – những “khách không mời” sống trong môi trường nước. Những loài săn mồi này là những thợ săn tài ba có khả năng tiêu diệt cá nhỏ và tôm cảnh yêu thích một cách hiệu quả. May mắn là những kẻ săn mồi này khá dễ nhận biết và có thể loại bỏ bằng tay trong quy trình xử lý cây thủy sinh trước khi trồng. Hãy nhớ kiểm tra cẩn thận và rửa kỹ phần rễ của cây nổi vì đây là nơi ẩn náu chủ yếu của các sinh vật này.
- Tảo có hại: Mặc dù tảo ban đầu có thể không xuất hiện trong suy nghĩ của chúng ta, nhưng sự có mặt tình cờ có thể dẫn đến cuộc chiến dài hạn và không cần thiết để kiểm soát. Để ngăn chặn sự xâm lấn của loại tảo phiền phức này, hãy kiểm tra cẩn thận cây thủy sinh mới. Tảo thường phát triển trên bề mặt lá cây thủy sinh. Nếu phát hiện lá bị tảo phủ kín hoặc che một phần, hãy cẩn thận cắt bỏ hoặc loại bỏ lá bị ảnh hưởng. Trong một số trường hợp, bạn có thể cần khử trùng cây bằng phương pháp ngâm (tắm) cây.
2.3. Loại bỏ lá vàng và rễ hư
Việc loại bỏ những phần hư hỏng của cây là bước quan trọng trong quá trình xử lý cây thủy sinh trước khi trồng. Lá vàng, lá héo và rễ hư hỏng không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn có thể trở thành nguồn gốc của các bệnh tật trong bể cá.
Hãy sử dụng kéo hoặc dao cắt sắc bén đã được khử trùng để loại bỏ những lá vàng, lá héo và các phần thân bị hư hỏng. Đối với hệ thống rễ, cắt bỏ những rễ đen, mềm hoặc có mùi hôi thối. Những rễ khỏe mạnh thường có màu trắng hoặc nâu nhạt và cảm giác chắc chắn khi chạm vào.
Sau khi cắt tỉa, hãy rửa lại cây một lần nữa để loại bỏ các mảnh vỡ còn sót lại. Việc này giúp đảm bảo cây sạch sẽ và giảm nguy cơ nhiễm khuẩn khi đưa vào bể cá chính.
2.4. Xử lý bằng các chất hóa học chuyên dụng
Vì quá trình khử trùng nói chung đòi hỏi việc sử dụng các hóa chất thường được xem là nguy hiểm với cây, nên thường dành cho những người chơi có kinh nghiệm. Ba loại hóa chất phổ biến nhất được sử dụng để xử lý cây thủy sinh trước khi trồng bao gồm: thuốc tẩy, thuốc tím và hydrogen peroxide. Do đó, việc khử trùng tổng thể chỉ nên được cân nhắc trong những tình huống nghiêm trọng vì thực hiện thiếu kinh nghiệm hoặc sai cách có thể gây hại cho hệ sinh thái.
Cách sử dụng thuốc tím khử trùng cây thủy sinh:
Thuốc tím là chất oxy hóa mạnh thường được ứng dụng trong nuôi cá cảnh và xử lý cây thủy sinh trước khi trồng như một chất diệt khuẩn. Nó có sẵn cả dạng lỏng và tinh thể với các nồng độ khác nhau. Hãy nhớ đeo găng tay vì thuốc tím sẽ làm ố màu da. Ngoài ra, TUYỆT ĐỐI KHÔNG kết hợp thuốc tím với các dung dịch chứa Formalin hay formaldehyde, vì điều này sẽ tạo ra các phản ứng hóa học nguy hiểm bao gồm cháy nổ và sinh khí độc. Thuốc tím có tác dụng chống lại ốc sên, ký sinh trùng, tảo, nấm và vi khuẩn.
Khi sử dụng thuốc tím dạng tinh thể, hãy pha dung dịch tắm cây bằng cách đổ đầy một nửa thùng nước ấm. Từ từ trộn lượng tinh thể thuốc tím vừa đủ cho đến khi có được dung dịch màu hồng/tím đậm (tức khoảng 4mg/lít nước). Nếu dùng thuốc tím dạng lỏng, hãy pha dung dịch ngâm với nồng độ gấp đôi lượng khuyến cáo cho bể cá.
Ngâm cây trong dung dịch thuốc tím khoảng 10 phút, nhưng không vượt quá 15 phút. Dùng găng tay, lấy cây ra và rửa nhẹ nhàng, kỹ lưỡng trong dung dịch trung hòa được pha với chất khử clo đậm đặc gấp 3 lần nồng độ khuyến cáo cho bể cá.
Cách sử dụng Hydrogen Peroxide khử trùng cây thủy sinh:
Hydrogen Peroxide là chất oxy hóa mạnh khác thường được dùng làm chất tẩy trắng hoặc khử trùng, phổ biến trong việc xử lý vết thương ngoài da. Khi chuẩn bị dung dịch ngâm cây, hãy đảm bảo sử dụng dung dịch 3% Hydrogen Peroxide. Nó có khả năng xử lý cây thủy sinh trước khi trồng hiệu quả, giúp chống lại tảo, ký sinh trùng, nấm và vi khuẩn.
Trộn 1ml Hydrogen Peroxide 3% trong 1L nước. Ngâm cây trong dung dịch khử trùng không quá 5 phút. Dùng găng tay, lấy cây ra và rửa nhẹ nhàng, kỹ lưỡng trong dung dịch trung hòa được pha với chất khử clo đậm đặc gấp 3 lần nồng độ khuyến cáo cho bể cá.
Cách sử dụng thuốc tẩy (Chlorine) trên cây thủy sinh:
Thuốc tẩy hay sodium hypochlorite là chất oxy hóa mạnh mà đa số người chơi đều quen biết trong việc xử lý cây thủy sinh trước khi trồng vì đây là chất tẩy rửa gia đình phổ biến. Đây là chất ăn mòn da, vì vậy hãy đảm bảo thực hiện các biện pháp an toàn thích hợp khi xử lý. Khi chuẩn bị dung dịch ngâm cây, hãy sử dụng thuốc tẩy gia đình không mùi. Nó có tác dụng chống lại tảo, ký sinh trùng, nấm và vi khuẩn.
Trộn thuốc tẩy gia đình không mùi với nước theo tỷ lệ 1:19 (1 phần thuốc tẩy với 19 phần nước) để tạo ra dung dịch khử trùng. Ngâm cây trong dung dịch khử trùng không quá 2 phút. Dùng găng tay, lấy cây ra và rửa nhẹ nhàng, kỹ lưỡng trong dung dịch trung hòa được pha với chất khử clo đậm đặc gấp 3 lần nồng độ khuyến cáo cho bể cá cho đến khi hết mùi thuốc tẩy.
Quá trình xử lý cây thủy sinh trước khi trồng trong dung dịch thuốc tím để khử trùng
Có thể bạn quan tâm:
Hướng dẫn cách trồng cây thủy sinh dễ dàng, đơn giản tại nhà
Cách làm hồ cá thủy sinh đơn giản cho người mới bắt đầu
3. Những điều cần lưu ý khi xử lý cây thủy sinh trước khi trồng
Quá trình xử lý cây thủy sinh trước khi trồng không chỉ dừng lại ở việc làm sạch và khử trùng, mà còn cần chú ý đến nhiều yếu tố khác để đảm bảo cây phát triển tốt nhất.
- Cung cấp đầy đủ Oxygen và CO2: Nguyên nhân chính gây stress cho cây là do chúng phải thay đổi môi trường sống quá đột ngột, có thể từ môi trường trồng cạn chuyển sang dưới nước. Cây khi sinh trưởng dưới nước sẽ gặp khó khăn hơn trong việc hấp thụ CO2 và O2 so với trên cạn. Vì vậy, khi mới trồng, việc cung cấp dòng chảy đầy đủ với CO2 và O2 dồi dào sẽ giúp cây thích nghi dễ dàng hơn.
- Bể cá đã hoàn thành chu trình nitro: Hệ vi sinh trong bể phải phát triển đủ mạnh để có thể xử lý ammonia và nitrite từ phân cá, thức ăn dư thừa và các chất thải hữu cơ khác. Nồng độ ammonia cao có thể khiến cây bị rụng lá. Bể chưa hoàn thành chu trình cũng sẽ thiếu sự ổn định, mà sự ổn định chính là yếu tố then chốt nhất khi bạn muốn trồng cây thủy sinh cũng như nuôi cá.
- Tránh di chuyển cây quá nhiều khi mới trồng: Trong 4 tuần đầu tiên, khi cây đang thích nghi với môi trường nước và phát triển rễ, bạn nên tránh nhấc cây ra và di chuyển sang vị trí khác. Đây là lỗi phổ biến có thể khiến cây chết. Khi cây đang thích nghi với môi trường nước, bạn nên tránh tác động vào chúng càng nhiều càng tốt.
Cây thủy sinh được chăm sóc trong bể cá
Xem thêm:
Bật mí cách trang trí hồ cá đẹp đơn giản, độc đáo tại nhà
Xử lý cây thủy sinh trước khi trồng là một quy trình quan trọng không thể bỏ qua trong việc tạo dựng một bể cá thủy sinh khỏe mạnh và bền vững. Nếu bạn còn thắc mắc về quá trình xử lý cây thủy sinh trước khi trồng, hãy theo dõi ngay Thủy Sinh Việt để cập nhật thông tin mới nhất. Chúc bạn thành công trong việc xây dựng bể cá thủy sinh của mình!